تاریخ هالووین به شمسی می شود جمعه ۹ آبان ماه 1404 که معمولا از چند روز مانده به این تاریخ، مراسم یا دورهمی های هالووین آغاز می شود.
هالووین ۱۴۰۴ در ایران؛ نگاهی به جشنی وارداتی در گذر زمان
هالووین، جشنی که ریشه در فرهنگ غرب دارد، سالهاست که آرام آرام جای خود را در فضای اجتماعی ایران، به ویژه در میان نسلهای جوانتر و در محافل خصوصی، باز کرده است. در سال ۱۴۰۴ هجری شمسی، این شب که مصادف با ۳۱ اکتبر ۲۰۲۵ میلادی در روز چهارشنبه ۱۰ آبان ماه است و فرصتی دوباره برای نگاهی به این پدیده و بازتاب آن در جامعه ایرانی فراهم میآورد.
هالووین که با نمادهایی چون کدو تنبلهای حکاکی شده، لباسهای ترسناک و مضمون ارواح و دنیای مردگان شناخته میشود، در فرهنگ سنتی و مذهبی ایران جایگاهی ندارد. با این حال، طی سالهای اخیر شاهد کمرنگ شدن برخی خطوط قرمز و پذیرش نسبی المانها و رسوم این جشن در بخشهایی از جامعه بودهایم. این پذیرش بیشتر در قالب برگزاری مهمانیهای خصوصی با تم هالووین، فروش و خرید لوازم تزیینی و پوشاک مرتبط با این جشن، و فعالیت در فضای مجازی نمود پیدا کرده است.
برگزاری هالووین در ایران همواره با واکنشها و تفاسیر متفاوتی روبرو بوده است. برخی آن را نوعی "تهاجم فرهنگی" و تقلید کورکورانه از غرب میدانند که با فرهنگ و ارزشهای ایرانی در تضاد است. از این منظر، ترویج این جشن میتواند به تضعیف هویت ملی و دینی منجر شود. برخی دیگر نیز برگزاری هالووین را پدیدهای مرتبط با قشر "نوکیسه" دانسته و آن را صرفاً نمایش ثروت و ژستهای لاکچری تلقی میکنند.
در مقابل، گروهی از جوانان و فعالان اجتماعی، هالووین را صرفاً بهانهای برای شادی، دورهمی، ابراز خلاقیت در پوشش و گریم، و تجربهی فضایی متفاوت میبینند. از نگاه این افراد، هالووین میتواند کارکردی مشابه سایر مناسبتهای اجتماعی داشته باشد و نباید لزوماً به آن بار معنایی عمیقی بخشید.
بازار فروش محصولات مرتبط با هالووین نیز در سالهای اخیر رونق بیشتری یافته است. فروشگاههای فصلی و آنلاین، طیف وسیعی از اقلام از کدو تنبلهای تزیینی و ماسکهای ترسناک گرفته تا لباسها و لوازم آرایشی مخصوص این شب را عرضه میکنند. این گستردگی در عرضه، خود نشانهای از وجود تقاضا و تمایل در بخشهایی از جامعه برای شرکت در این جشن است.
غرفه محصولات هالووینی در آرتینا
جالب است بدانید که برخی پژوهشها به وجود شباهتهایی میان ریشههای تاریخی هالووین در آیینهای سلتی مرتبط با یادبود مردگان، و برخی سنتهای باستانی ایرانی در تکریم درگذشتگان اشاره کردهاند. با این حال، آنچه امروز تحت عنوان هالووین در ایران برگزار میشود، ارتباط مستقیمی با آن آیینهای کهن ندارد و عمدتاً برگرفته از شکل غربی و مدرن این جشن است.
در نهایت، هالووین ۱۴۰۴ نیز مانند سالهای گذشته، احتمالاً با ترکیبی از کنجکاوی، پذیرش در محافل خصوصی و انتقادات در فضای عمومی همراه خواهد بود. این جشن به عنوان پدیدهای وارداتی، همچنان موضوع بحث و تامل در خصوص تعاملات فرهنگی و چگونگی مواجهه جامعه ایرانی با خرده فرهنگهای جهانی باقی خواهد ماند. اینکه در آینده هالووین تا چه حد در تار و پود جامعه ایرانی تنیده خواهد شد و چه جایگاهی پیدا خواهد کرد، پرسشی است که گذر زمان به آن پاسخ خواهد داد.